Istraživači medija i novinari u užurbanim redakcijama decenijama se ignorišu. Svako ko pokuša da ih spoji mora da smisli kako da ujedini uređeni, dostojanstveni tempo akademskog života sa bukom i besom savremene medijske produkcije.

Međutim, Švajcarska asocijacija za istraživanje komunikacija i medija (SACM) pokrenula je novi pokušaj. Tokom dva dana ovog meseca u Vinterturu, članovi SACM baviće se “Transdisciplinarnim” i započeti dijalog sa medijskim radnicima poput Rodžera de Veka, generalnog direktora kuće SRG, javnog medijskog servisa Švajcarske, i Norberta Najningera, glavnog urednika regijskog lista Šafhauzer nahrihten. Istraživači medija biće motivisani da u praksi primene ono o čemu su istraživali i podučavali, da malo više komuniciraju sa javnošću, novinarima i profesionalcima unutar i izvan medijske industrije koji bi mogli imati koristi od njihovih istraživačkih saznanja.

Njihova nastojanja su plemenita – naravno, novinarstvo i istraživanje medija treba da pruže korist društvu, pogotovu ako se istraživanje finansira iz državne kase. Sigurno da nije slučajnost što je podstrek za ovo došao od Vincenca Visa, predsednika naučne zajednice, čija je profesionalna baza Ciriški univerzitet u Vinterturu. Pre više godina, Univerzitet u Cirihu “izmestio” je studije novinarstva i istraživački centar za novinarstvo u ovaj tehnički fakultet da bu smanjio priliv novih studenata. Fakulteti primenjenih nauka kao što je ovaj oduvek su bili više zainteresovani za kontakt sa industrijom i novinskim redakcijama. Pored toga, u nemačkom govornom području, Vis je jedan of šačice eksperata poznatih po tome da im je stalo do kvalitetnog menadžmenta u novinarstvu – još jedan primer “Don Kihotizma” u sredini u kojoj ne postoji održivi poslovni model i gde je “kvalitet” samo otrcana formula kojom se kamuflažiraju otkazi u informativnim redakcijama i prateća deprofesionalizacija novinarstva govorom PR-a.

I tako stižemo do suštine problema – sa obe strane nedostaje motivacija da se učini ono što bi očigledno trebalo da se učini. U gotovo svim informativnim redakcijama, prvo su zatvarana ona radna mesta koja su nekada bila posvećena profesionalnim zapažanjima o medijima i novinarstvu, što uključuje i povremeno istraživanje medija. Kada se u današnje vreme medijske kuće bave medijima i novinarstvom, to rade mnogo manje stručno nego što je slučaj sa politikom, sportom ili izborom novog pape.

Međutim, ni istraživači se ne trude mnogo da rezultate svojih istraživanja podele sa svetom, već obično idu od konferencije do konferencije i najnovije rezultate istraživanja prezentuju svojim kolegama u obliku petnaestominutnih predavanja. Mladi akademci su pod sve većim pritiskom da svoje radove objave u akademskim časopisima. Nikoga od njih ne zanima da li je njihov trud primetilo više of šačice kolega. Sam proces odabira tekstova – interna kontrola kvaliteta naučnog istraživanja – postaje sve diskutabilniji i apsurdniji sa rastućim brojem naučnih časopisa. Istraživački rad ne samo da se diferencira i grana, već se i oslobađa. Postoji manjak istraživača i novinarske stručnosti koji bi objedinili rezultate istraživanja i istraživačku “mašineriju” ispratili i ocenili na dobronameran ali kritičan način.

Nacionalni fond za nauku Švajcarske je bar nedavno svojim Agora programom nagovestio da je svestan problema. U susednoj Nemačkoj, fondacije kao što su fondacija Robert Boš, Bertelsman fondacija, fondacija Folkvagenverk i, skorije, fondacija ko-osnivača SAP-a Klausa Čire, redovno ulažu u unapređenje naučne komunikacije i naučnog novinarstva – mada se uglavnom suviše usko usredsređuju na medijsko izveštavanje o prirodnim naukama, medicini i tehnologiji.

Medijski radnici su pogotovu radi da poreknu da u današnjoj krizi tradicionalne medijske industrije i novinarstva istraživanje medija može imati presudan značaj za otkrivanje novih načina informisanja i komunikacije. Sa druge strane, istraživanje medija bi verovatno moralo da se više fokusira na teme koje su bitne medijskim radnicima i koje bi mogle da pomognu rešavanje problema medijatizovanog društva. Društvo treba, bez ugrožavanja slobode štampe, da se oslobodi sve veće gomile info-smeća i da dobije kvalitetno novinarstvo koje ispunjava profesionalne standarde, a istovremeno je bar donekle nezavisno od odnosa sa javnošću, i koje takođe odoleva sve većem uticaju politike i moćnih medijskih konglomerata.

Čak i kad bi ova nemoguća misija uspela, i dalje preostaje izazov da se obe strane – novinske redakcije i istraživači komunikacija – stimulišu da učine ono što bi trebalo najbolje da umeju: da komuniciraju, ali jedni sa drugima umesto jedni protiv drugih, odnosno sa oprečnim ciljevima.

Prvi put objavljeno u Noje cirher cajtungu, April 9, 2013

Foto: Jan Krömer / Flickr CC